Dysk z Fajstos - niezwykłe znalezisko

Od ponad stu lat ten niewielki gliniany dysk jest jedną z największych zagadek starożytnego świata. Odkryty w ruinach minojskiego pałacu na Krecie, pokryty nieznanymi symbolami, których nikt nie potrafi odczytać – Dysk z Fajstos wciąż czeka na rozwiązanie swojej tajemnicy. Dysk na zdjęciu w poniższym linku.
https://innemedium.pl/sites/default/files/styles/large/public/2025-09/D2...
Gdy włoski archeolog Luigi Pernier odnalazł go 3 lipca 1908 roku podczas prowadzenia prac wykopaliskowych w pałacu Fajstos na Krecie, natychmiast wiedział, że ma do czynienia z czymś wyjątkowym. Gliniany krążek o średnicy zaledwie 15 centymetrów, pokryto z obu stron starannie odciśniętymi znakami, ułożonymi w spiralną sekwencję.
Co powoduje, że ten artefakt jest aż tak niezwykły? Przede wszystkim sposób jego wykonania. Znaków nie wyryto ręcznie, ale odciśnięto za pomocą specjalnych stempli – była to więc swego rodzaju pierwotna forma druku, używana ponad 3600 lat temu!
Na dysku widzimy 241 znaków, które tworzą 61 grup, prawdopodobnie reprezentujących słowa lub frazy. Symbole przedstawiają ludzkie postacie, zwierzęta, rośliny, narzędzia i inne przedmioty codziennego użytku.
Datowany na około 1700-1600 p.n.e., dysk pochodzi z okresu rozkwitu cywilizacji minojskiej – jednej z najbardziej zaawansowanych kultur epoki brązu, która rozwinęła się na Krecie na długo przed powstaniem klasycznej Grecji. Minojczycy zbudowali wspaniałe pałace, rozwinięte systemy wodociągowe i kanalizacyjne oraz stworzyli wyrafinowaną sztukę.
Mimo dziesiątek lat badań, naukowcom nie udało się jednoznacznie określić, jakiego języka i pisma zostały użyo na dysku. W przeciwieństwie do innych minojskich pism – Linearnego A czy hieroglifów kreteńskich – systemowi znaków użytemu na dysku brak potwierdzonych odpowiedników w innych odkrytych tekstach.
Teorie na temat pochodzenia i znaczenia dysku są równie liczne co fascynujące. Niektórzy badacze sądzą, że zawiera on hymn religijny lub modlitwę skierowaną do Wielkiej Bogini, głównego bóstwa minojskiego. Inni z kolei sugerują, że może to być zapis rytuału ofiarnego, kalendarz, a nawet rodzaj gry planszowej.
W 2021 roku pojawiła się intrygująca hipoteza, według której dysk zawiera list dyplomatyczny od króla Tarkhundera z anatolijskiego królestwa Arzawa do króla Nestora z mykeńskiego Pylos. Badacze znaleźli bowiem podobieństwa między 31 z 47 znaków dysku a hieroglifami luwijskimi z Anatolii. Według tej teorii, treść dysku z przetłumaczono z języka luwijskiego na lokalny dialekt kreteński.
Teoria ta nawiązuje do dawnych związków Krety z Anatolią, potwierdzonych w hetyckich dokumentach. Według jednego z nich, wyspy Morza Egejskiego zostały przekazane królowi Arzawy jako zastaw przez Kadmosa, legendarnego założyciela Teb, gdy ten zaręczał swoją córkę z władcą anatolijskim.
Inni naukowcy nawet kwestionują autentyczność dysku, sugerując, że może on być XIX-wiecznym fałszerstwem. Argumentują, że metoda druku używana do tworzenia symboli była zbyt zaawansowana jak na epokę brązu. Jednak większość badaczy akceptuje dysk jako autentyczny artefakt, a najnowsze badania materiału ceramicznego potwierdzają jego starożytne pochodzenie.
Najbardziej fascynuje w Dysku z Fajstos fakt, że jego zagadka może nigdy nie zostać w pełni rozwiązana. Bez dodatkowych tekstów używających tego samego systemu pisma, próby odczytania przesłania dysku pozostają w dużej mierze spekulacjami.
Niemniej jednak, ten mały gliniany krążek jest niezwykłym świadectwem ludzkiej potrzeby komunikacji i innowacji. Niezależnie od tego, czy zawiera modlitwę, list dyplomatyczny, czy może opowieść o heroicznych czynach, Dysk z Fajstos przypomina nam, że nawet najbardziej zaawansowane cywilizacje mogą zaniknąć, pozostawiając po sobie zagadki, które intrygują nas tysiące lat później.
Źródła:

https://www.smithsonianmag.com/history/ancient-phaistos-disk-finally-dec...

https://www.archaeology.wiki/blog/2014/10/30/phaistos-disc-decoded/

https://en.wikipedia.org/wiki/Phaistos_Disc

https://www.archaeology-world.com/the-mystery-of-the-phaistos-disc/

https://www.ancient-origins.net/artifacts-ancient-writings/phaistos-disc...

https://innemedium.pl/
Jacek Łukasik
29 września 2025