Niemcy

Prusy
Królestwo Prus (niem. Königreich Preußen) – historyczne państwo rządzone przez dynastię Hohenzollernów, powstałe w 1701 roku w wyniku koronacji Fryderyka III na „króla w Prusach”. W latach 1815–1866 państwo członkowskie Związku Niemieckiego, w latach 1866–1871 Związku Północnoniemieckiego, w latach 1871–1918 Cesarstwa Niemieckiego. Król Prus był jednocześnie cesarzem niemieckim, a Prusy w Cesarstwie miały pozycję hegemoniczną.
W maju 1715 roku Królestwo Prus dołączyło do III wojny północnej, stając po stronie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Danii, Saksonii, Rosji i Hanoweru. Fryderyk I osobiście prowadził swoją 30-tysięczną armię podczas oblężenia Stralsundu, choć rzeczywiste dowództwo nad wojskiem powierzył Leopoldowi I, księciu Anhaltu-Dessau. W wyniku pokoju w Nystad Prusy uzyskały wschodnią część Pomorza Szwedzkiego ze Szczecinem oraz wyspami Wolin i Uznam.
W 1740 roku, po objęciu władzy w państwie przez Fryderyka II wojska pruskie wkroczyły na Śląsk, będący częścią Monarchii Habsburskiej, wywołując tym samym wybuch I wojny śląskiej. Na mocy pokoju wrocławskiego i traktatu berlińskiego Prusy zajęły większość ziem Śląska, poza księstwami cieszyńskim i opawskim, a także częścią księstwa karniowskiego.
Wojnę siedmioletnią rozpoczęło 29 sierpnia 1756 wtargnięciem wojsk pruskich pod wodzą Fryderyka II Wielkiego, do Saksonii. Przeciwko Prusom wystąpiła Austria, chcąc odzyskać Śląsk (tzw. III wojna śląska). W 1757 Rosja przystąpiła do wojny – po stronie Austrii i Francji przeciwko Prusom, zajmując Królewiec i ogłaszając przyłączenie Prus (Wschodnich) do Rosji. W sierpniu 1759 w bitwie pod Kunowicami oddziały pruskie zostały pokonane przez koalicję rosyjsko-austriacką. W październiku 1760 roku Berlin był przez kilka dni okupowany przez Austriaków i Rosjan.
W 1758 roku Prusy Wschodnie znalazły się pod okupacją rosyjską, która trwała do roku 1762. Śmierć carycy w 1762 roku, nazywana „cudem domu brandenburskiego”, spowodowała jednak przywrócenie władzy Hohenzollernów i podpisanie pokoju w Hubertusburgu w 1763 roku, przypieczętowującego włączenie znacznej części Śląska do Królestwa Prus.
Czym był „cud domu brandenburskiego”?
Cud domu brandenburskiego (niem. Mirakel des Hauses Brandenburg) – wydarzenie podczas wojny siedmioletniej, które uniemożliwiło koalicji antypruskiej ostateczne pokonanie Królestwa Prus.
Do pierwszego cudu domu brandenburskiego doszło po przegranej przez Prusy bitwie pod Kunowicami 12 sierpnia 1759 roku, kiedy rosyjski generał-feldmarszałek Piotr Sałtykow nie zdecydował się na marsz na Berlin, ani na dalsze efektywne współdziałanie z Austriakami. Tym samym koalicja antypruska nie wykorzystała wielkiego zwycięstwa, co umożliwiło odtworzenie armii i kontynuowanie wojny przez Prusy. Określenie „cud” ukuł sam Fryderyk II Wielki.
Głośniejszy i bardziej znany w historii stał się jednak kolejny „cud” z 5 stycznia 1762 roku: po śmierci carycy Elżbiety Romanowej jej następca, Piotr III Romanow, który w przeciwieństwie do poprzedniczki był germanofilem i zwolennikiem Fryderyka II, wycofał swoje wojska z linii frontu i przekazał część armii Fryderykowi. Za przykładem Piotra III poszła Szwecja, zawierając z Prusami pokój. Król wzmocniony na duchu przeprowadzał ofensywy na Śląsku i w Saksonii, zmuszając wojska austriackie do odwrotu. Spowodowało to nieoczekiwany zwrot w wojnie siedmioletniej.
Prusy uczestniczyły w roku 1772 roku w I rozbiorze Polski, w wyniku którego uzyskały 36 000 km², a także obszar województw: chełmińskiego, malborskiego, pomorskiego oraz części inowrocławskiego i kaliskiego]. Fryderyk II przyjął wówczas tytuł króla Prus (niem. König von Preussen).
27 sierpnia 1791 król Prus wraz z cesarzem Leopoldem II Habsburgiem wydał deklarację z Pillnitz, wzywając siły europejskie do przywrócenia monarchii absolutnej we Francji. Pomimo że sama deklaracja miała charakter przede wszystkim symboliczny, to we Francji była odczytywana jako zagrożenie dla rewolucji i doprowadziła do jeszcze większej radykalizacji w środowisku rewolucjonistów. 20 kwietnia 1792 Francja wypowiedziała wojnę Austrii, a Prusy stanęły po stronie Habsburgów. We wrześniu 1792 roku została powstrzymana ofensywa wojsk Pruskich w bitwie pod Valmy. W 1795 Prusy wycofały się z wojny, podpisując z Francją traktat pokojowy w Bazylei.
W 1793 roku Prusy wzięły udział w drugim rozbiorze Polski, uzyskując 58 000 km², obejmujących obszar województw: poznańskiego, gnieźnieńskiego, kaliskiego, sieradzkiego, inowrocławskiego, brzeskokujawskiego, płockiego, a także części mazowieckiego i rawskiego oraz ziemi dobrzyńskiej, Gdańska i Torunia. W roku 1795 Prusy w wyniku trzeciego rozbioru Polski uzyskały 43 000 km², zajmując część Mazowsza (z Warszawą) i Litwy oraz Podlasie.