Ludwik Danielak "Bojar" (1923-1955)

4 sierpnia 2014 r. w Instytucie Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Tryb. pod patronatem Klubu Historycznego im. Stefana Roweckiego "Grota" w Piotrkowie Tryb. odbyła się promocja książki „Ludwik Danielak „Bojar” (1923-1955). Żołnierz Konspiracyjnego Wojska Polskiego”. Jej autorka - mgr Milena Bykowska jest absolwentką IH oraz badaczką powojennej konspiracji niepodległościowej. W spotkaniu udział wzięli specjaliści badający losy I oraz II konspiracji niepodległościowej, tj. dr Dariusz Rogut (IH UJK w Piotrkowie Tryb.) oraz dr hab. prof. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Tomasz Balbus (Instytut Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu). Po wstępnym przedstawieniu autorki i losów bohatera publikacji, rozpoczęła się dyskusja z udziałem bezpośrednich świadków zaangażowanych w pomoc partyzantom, mieszkańców Piotrkowa, a nawet przedstawicieli środowisk lewicowych.

Bohaterem publikacji jest jedna z głównych postaci powojennej konspiracji niepodległościowej w regionie piotrkowskim – Ludwik Danielak, który po zakończeniu okupacji niemieckiej rozpoczął walkę z reżimem komunistycznym w strukturach Konspiracyjnego Wojska Polskiego (organizacji utworzonej wiosną 1945 r. przez oficera Armii Krajowej kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” w celu samoobrony i ochrony społeczeństwa przed represjami „władzy ludowej” i sowiecką okupacją.

W połowie 1946 r. Ludwik Danielak nawiązał kontakt z Kazimierzem Grzybowskim „Zapalnikiem”, który na polecenie por. Jana Rogulki „Grota” rozpoczął organizowanie oddziału Samoobrony i Ochrony Społeczeństwa na terenie Bełchatowa i jego okolic. Oddziały SOS były formacjami działającymi w ramach pionu Kierownictwa Walki z Bezprawiem KWP. Odpowiadały za wykonywanie wyroków śmierci wydanych przez Sądy Specjalne KWP oraz utrzymanie dyscypliny w organizacji. Talent organizacyjny głównego bohatera przedstawionej publikacji, jego charyzma, zaangażowanie i odwaga zostały szybko zauważone i nagrodzone awansem służbowym na zastępcę dowódcy oddziału, w którym służył. W listopadzie 1947 r. jednostkę podzielono na dwie samodzielne grupy. „Bojar” otrzymał dowództwo nad jedną z nich. Od tej pory działał na obszarze gmin Bełchatów, Bujny Szlacheckie, Kluki i Łękawa. Po zlikwidowaniu grupy „Zapalnika” w lipcu 1948 r., jedynym zagrożeniem dla organów bezpieczeństwa w powiatach piotrkowskim i łaskim stał się oddział Danielaka, wkrótce włączony w struktury III Komendy KWP pod kryptonim „Trybuna”. „Bojar” został awansowany przez sierż. Jana Małolepszego „Murata” do stopnia podporucznika. Od października funkcjonariusze PUBP z Piotrkowa Tryb. zaczęli zadawać kolejne straty oddziałowi, urządzając zasadzki w Emilinie i Łęcznie. Trudną sytuację skomplikowało aresztowanie „Murata” w listopadzie 1948 r. Brak jednolitego dowództwa spowodował, iż grupy pozostające w terenie, w tym Danielaka, działały samodzielnie. Ostateczna likwidacja w lipcu 1949 r. „Trybuny” rozpoczęła nowy etap w działalności nieuchwytnego partyzanta. Żołnierz ograniczył akcje ekspropriacyjne do niezbędnego minimum, a jego działalność została w tym czasie zniwelowana do rozpracowywania i unikania współpracowników UB. Pomimo powziętych środków ostrożności Danielak został zatrzymany na początku marca 1954 r., zaś na początku 1955 r. skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano kilka miesięcy przed rozpoczęciem zmiany kursu politycznego i związaną z nią okresową „demokratyzacją życia publicznego”.

„Bojar” był jednym najdłużej utrzymujących się na wolności żołnierzy KWP. Przez osiem lat udawało mu się skutecznie unikać aresztowania. Zawdzięczał to przede wszystkim pomocy miejscowej ludności, dla której nie był „bandytą z lasu”. Chroniąc go przed organami „władzy ludowej”, ludzie podejmowali działania, które mogły skutkować szykanami, represjami oraz utratą wolności na kilka bądź kilkanaście lat. Stąd znaczna, ale również symboliczna rola tej postaci w powojennej historii regionu.

Milena

7 sierpnia 2014