Konferencja w Spa – rozbiorowa

Zwołana do belgijskiego uzdrowiska przez europejskie mocarstwa Ententy konferencja okazała się de facto kolejną „konferencją rozbiorową” ziem zamieszkałych przez Polaków. Z jej ustaleń miały skorzystać Niemcy, Bolszewia, Czechosłowacja i Litwa. Na wstępie tej konferencji premier Rządu RP Władysław Grabski został upokorzony: najpierw „główny rozgrywający” premier Wielkiej Brytanii Lloyd George (bo Francja wyszła z wojny osłabiona i zadłużona w GB, a USA już wycofały się ze spraw europejskich) w ogóle nie chciał się spotkać z przedstawicielem Polski. W końcu na spotkanie się zgodził, ale zażądał od niego publicznych przeprosin za „sprowokowanie ataku Sowietów”. Grabski zgodził się na takie upokorzenie w przekonaniu, że postępy Armii Czerwonej i groźba zagłady naszego państwa, jeśli pozostanie bez pomocy mocarstw zachodnich, wymagają takich poświęceń. Otrzymał w zamian obietnicę mediacji oraz skierowanie misji alianckiej do Warszawy oraz dostaw broni i amunicji. Warunki narzucone Polsce było ostre, okrutne:
- wojska polskie miały wycofać się na tzw. „linię Curzona”, rezygnując z terenów zamieszkałych przez ludność polską na Wschodzie (mimo, że Rosja Sowiecka wcześniej „unieważniła traktaty rozbiorowe dotyczące Polski”);
- odwołany został plebiscyt na Wileńszczyźnie, zamieszkałej w większości przez ludność polską. Do tej krainy „historyczne pretensje” zgłaszała Litwa. Tereny Wileńszczyzny przyznano Litwie;
- odwołany został plebiscyt na Śląsku Cieszyńskim, Orawie i Spiszu – terenach zamieszkałych w większości przez etnicznych Polaków, Większość tych terenów przyznano Czechosłowacji;
- osłabiono prawa Polski na terenie Wolnego Gdańska;
- nie zgodzono się na przełożenie terminów plebiscytów „na termin powojenny” na Warmii i Mazurach. Skończyło się to fatalnym wynikiem dla Polski. Miejscowa ludność ze strachu przed wojną głosowała za pozostaniem w Niemczech;
- podobne rozstrzygnięcie przyjęto w stosunku do plebiscytu na Śląsku. Były to rozstrzygnięcia korzystne dla Niemiec. Trzeba było trzech Powstań, żeby część Górnego Śląska dołączyła do Polski;
Premier Władysław Grabski po powrocie do kraju był tak ostro krytykowany, że 24.07.1920 podał się do dymisji. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski powierzył misję utworzenia Rządu przywódcy PSL Wincentemu Witosowi. Wicepremierem został socjalista – Ignacy Daszyński.

Jerzy: https://jerzykropiwnicki.wordpress.com/

21 sierpnia 2020